ZADANIE 15
Takie samo opakowanie karmy wystarcza kotkowi Ani na 10 dni, a kotkowi Basi na 15 dni. Na ile dni wystarczy jedno opakowanie tej karmy, jeżeli dziewczynki będą karmiły swoje koty wspólnie?
CIEKAWOSTKA 15
Skąd się wzięły nazwy jednostek czasu? Nazwy naukowe pochodzą najczęściej z łaciny, ale te używane potocznie są rdzennie polskie. Ustalenie pochodzenia niektórych z nich jest łatwe, innych - wymaga iście detektywistycznych dociekań.
Z greki, przyrząd do pomiaru czasu nazywa się chronometr (od chronos = czas i metron = miara). Dziś tak nazywa się dawne, bardzo dokładne instrumenty do pomiaru czasu. Pierwsza polska nazwa zegara to właśnie czasomierz, czyli przyrząd mierzący czas. Nazwa zegar pochodzi z języka hebrajskiego.
Po angielsku pierwsze zegary nazywały się timer = miernik czasu. Nazwa clock jest onomatopeją (wyrazem dźwiękonaśladowczym) i pojawiła się wraz z tykającymi zegarami mechanicznymi. Zegary słoneczne nazywały się sundial = słoneczne tarcze. Natomiast zegarek na rękę nazywa się watch = patrzeć, bo często się na niego spogląda. Po niemiecku, rosyjsku, ukraińsku, francusku i włosku słowo zegar pochodzi od wyrazu godzina (bo to przyrząd odmierzający godziny), np. włoskie ora i orologio lub rosyjskie час i часы.
Ciekawe jest pochodzenie samego słowa czas, które w starosłowiańskim oznaczało trwanie. Po bułgarsku zegarek to czasownik, podczas gdy nasz czasownik oznacza czynność lub akcję, czyli coś, co zajmuje pewien czas, trwa w czasie. Starosłowiańskie słowo czas oznaczało też okres dobrej pogody, co pozostało w czeskim poczasi i słowackim poczasie. Podobnie zbudowane jest polskie słowo pogoda, jednak zamiast czas występuje w nim god - czyli prasłowiański okres czasu, a także święto.
- sekunda - pochodzi od łacińskiego secunda = druga, następna, a dokładniej od dawnej pełnej nazwy tej jednostki pars minuta secunda, tj. część mała druga (pierwszą małą częścią godziny była minuta, a drugą z kolei jednostką - sekunda),
- minuta - pochodzi od łacińskiego minuta = mała, a dokładniej od dawnej pełnej nazwy tej jednostki pars minuta prima, tj. część mała pierwsza (godziny),
- kwadrans - czwarta część godziny, pochodzi od łacińskiego quadrans = czwarta część całości,
- godzina (czeskie i słowackie hodina, ukraińskie година, białoruskie гадзіна) ma ten sam źródłosłów, co rosyjskie год (czytaj: god) i południowosłowiańskie godina oznaczające rok; w dawnej słowiańszczyźnie słowo god oznaczało odcinek czasu albo jakiś specjalny czas (stąd mamy dziś słowa zgoda, godzić się oraz określenia złote gody i okres godowy). Po rosyjsku i bułgarsku godzina to час (czytaj: czas). W wielu językach słowo godzina pochodzi od łacińskiego hora: po włosku, węgiersku, rumuńsku i grecku ora, po portugalsku i hiszpańsku hora, po francusku heure, po angielsku hour (w każdym z tych języków początkowe "h" jest dziś nieme), a po niemiecku Uhr (w znaczeniu punktu na osi czasu, jak angielskie o'clock).